Дуней псом щэнейрэ и чемпион Махуэ Билал щытыкIэ гугъум ихуащ.
«Щэнейрэ дунейпсо чемпион бэнакIуэ цIэрыIуэр допинг зрихьэлIауэ хуагъэфащэ» - апхуэдэ псалъащхьэм щIэту зыр адрейм щхьэпрыкIыжыну яужь иту блыщхьэ кIуам щыщIэдзауэ Урысейм и хъыбарегъащIэ IэнатIэхэм зэIэпах дызыпэмыплъа щIэщхъу бзаджэр ди къэралым спортым щыдихьэх дэтхэнэми и гум щIыхьащ. Псом хуэмыдэу ар зыхащIащ щIыпIэ куэдым щызэбгрыдза ди лъэпкъэгъухэм. Ар зытеухуар адыгэми къэралми я пщIэр лъагэу зыIэт, адэкIи бэкIэ дызыщыгугъ Махуэ Билалт.
Псори къыщежьар иджыблагъэ Италием щекIуэкIа, Пелликоне Маттео и фэеплъ зэхьэзэхуэращ. Куэд щIауэ зэпеуэхэм хэмыта Махуэ Билал абы ирагъэблэгъащ.
Зэман кIыхькIэ зигъэхъужарэ, утыку къызэрихьэжрэ куэд мыщIа адыгэ пелуаныр зрагъэлъагъуну, абы и IэзагъымкIэ дэрэжэгъуэ зрагъэгъуэтыну зэхьэзэхуэр щекIуэкI Рим и бэнакIуэ пэш нэхъ ин дыдэхэм ящыщ зым цIыху минхэр къыщызэхуэсат. Ди лъахэгъум ахэр игъэщIэхъуакъым.
Нэхъ хьэлъэ дыдэхэм, килограмми 125-м нэсхэм, я зэпеуэм Махуэр гугъуу хыхьащ. Нэрылъагъут ар куэд щIауэ зэхьэзэхуэ инхэм зэрыхэмытар икIи я гуащIагъым мащIэу зэрыщыужар. Аращ къызыхэкIар Венгрием щыщ Лигетти Даниэл хуабжьу гугъу зэрыдехьар. Билал абы зэрефIэкIыфар зы балл закъуэщ - 4:3.
КъызэщIэплъа адыгэ щIалэр адэкIэ вы губжьам хуэдэт. Канадэм къикIа Дхеси Амарвир ар 8:0-у текIуащ. Финал ныкъум къыщыпэщIэува Венесуэлэм щыщ Урбанейя Луиси зыщыгугъын щыIэтэкъым. Билал ари 10:0-у хигъэщIащ.
Упэплъэ хъунут текIуэныгъэм и IэфIагъыр зыхэзыщIэу щIэзыдзэжа Махуэм адэкIи къыпэлъэщын щымыIэу. АрщхьэкIэ ди пелуаныр иджыри мыхьэзырыщэу къыщIэкIащ икIи Ираным къикIа Заре Амир и ебгъэрыкIуэныгъэ лъэщхэм къапикIуэтащ - 3:5.
Финалым къыщыхагъэщIа пэтми, Махуэм зэрызиужьыжыр нэрылъагъут. Абы и щыхьэтщ бэнэкIэ хуитымкIэ къэралым и командэ къыхэхам и тренер нэхъыщхьэ Тедеев Дзамболэт тхьэмахуэ ипэкIэ жиIар:
- Гъатхэпэм и 19 - 22-хэм Будапешт (Венгрие) щекIуэкIыну олимп лицензэхэм щризэныкъуэкъуну зэхьэзэхуэм Махуэ Билал худогъэхьэзыр. Пэжщ, иджыблагъэ Италием щыIа зэпеуэм къигъэлъэгъуащ иджыри ар зэрымыхьэзыр дыдэр, ауэ хъарзынэу зыкъыщигъэлъэгъуащ икIи саугъэтыншэу къигъэзэжакъым. Хуэм-хуэмурэ абы и къарур зэрогъуэтыж икIи Урысейм и чемпионатымрэ Олимп Джэгухэмрэ ирихьэлIэу, и лъэщагъ псори зэфIэувэжынущ.
- ТхьэмахуитI дэкIмэ зэхэтыну Европэм и чемпионатым кIуэнухэм Махуэр яхэтыну? - жаIэу щеупщIым, дыщIигъуащ.
- ХэтынкIэрэ хъунущ. Псори наIуэ щыхъунур гупыр зэхуэтшэсрэ, дахэплъэжа иужькIэщ.
А псалъэмакъым къигъэлъагъуэрт Махуэ Билал зэхьэзэхуэ инхэр къызэрыпэплъэр. АрщхьэкIэ, блыщхьэ кIуам, мазаем и 3-м, къэхъуар акъылым къитIасэркъым: Урысейм Спорт бэнэкIэмкIэ и федерацэм и тхьэмадэ Мамиашвили Михаил хъыбарегъащIэ IэнатIэхэм яжриIащ Олимп Джэгухэм я вице-чемпион, дуней псом щэнейрэ щытекIуа Махуэ Билал Италием щыIа зэпеуэм иужькIэ ирагъэщIа допинг-къэпщытэныгъэм къызэригъэлъэгъуар и лъым хуит ямыщIа хущхъуэхэр хэту.
- Документхэр официальнэу къысIэрагъэхьа иужькIэ, сэ Махуэ Билал сепсэлъащ, - къыхигъэщащ Мамиашвили. - Абы ткIийуэ тригъэчыныхьыркъым хуит ямыщIа, къарум хэзыгъахъуэ хущхъуэхэр и лъым хэмыту, ауэ ар къызыхэкIагъэну хуигъэфащэр, дохутырхэм хуатхауэ, и щхьэгъусэм апхуэдэхэр зэрызрихьэлIэращ. Сэ сызэреплъращи: си пащхьэм документхэр илъщ, адрей псори тхьэмыщкIэхэм ехьэлIа псалъэмакъыу аращ. Билал дыдэIэпыкъуну зыкъытхуигъэзакъым, апхуэдэу ищIэмэ, дегупсысынщ.
Европэм, дуней псом, Олимп Джэгухэм, нэгъуэщI зэхьэзэхуэ инхэм илъэс пщыкIутхум щIигъуауэ къэралым и щIыхьыр щызыIэт бэнакIуэ цIэрыIуэм Урысейм Спорт бэнэкIэмкIэ и федерацэр къызэрыхущIэкIыжар аращ. ГущIыхьэщ. Iуэхур ирахьэжьа къудейщ, пэжри пцIыри нэсу зэхагъэкIакъым. Абы щыгъуэми къыщхьэщыжыну зи къалэнхэм я щIыб къагъазэу щIадзащ. Мамиашвили, уеблэмэ жиIащ Махуэ Билал куэд щIауэ зэрымыбэнэжыр икIи къэралым и гуп къыхэхам зэрыхэмытыжыр, зыщигъэсари, зыщигъэхъужари Германиерауэ.
- Махуэ Билал допингым зэребэн хабзэхэр къызэпиудауэ къыщIэкIынкIэ зэрыхъунум теухуауэ Федерацэм и тхьэмадэ Мамиашвили Михаил жиIахэр и лъабжьэу Урысейм допингым щыпэщIэт агентствэм Iуэху къызэIуех, - щигъэгъуэзащ журналистхэр а IэнатIэм и унафэщIым и къуэдзэ Пахноцкая Маргаритэ. - Абы къикIынур зэкIэ гурыIуэгъуэкъым, ауэ бэнакIуэм Iэмал иIэщ тхьэмахуитIым къриубыдэу ар къызэрыхъуам и щхьэусыгъуэр къыдгуригъэIуэну.
Дапхуэдэу мы мыхъумыщIагъэр иухми, абы фIы къикIынукъым. Пэжщ, фIэщщIыгъуейщ Махуэ Билал иджыри къэс иIа ехъулIэныгъэхэм шэч къытрахьэжу и медалхэм ящыщ гуэр Iахыжыну: ар допинг къэпщытэныгъэ куэдым илъэс зыбжанэ хъуауэ пхырокI икIи зэи гурыщхъуэ гуэр зыми къыхуищIакъым. Италием щыщыIа зэпеуэ къызэрыгуэкIми, и къарур хэзыгъахъуэ хущхъуэ къыщигъэсэбэпыну тегушхуауэ жыпIэнри, къемызэгъщ - ар дунейпсо зэхьэзэхуэкъым е Олимпиадэкъым, апхуэдизу мылгъурыджэм уритехьэну.
Махуэ Билал и закъуэу утыку къызэрырамынэнур гурыIуэгъуэщ. Абы и щIыбагъ къыдэтщ къызыхэкIа адыгэ лъэпкъыр, зи щIыхьыр ихъумэ Дагъыстэныр, нэгъуэщI куэди. Гуапэ тщыхъуащ Мэзкуу щыIэ «Бишенов и Партнеры» адвокат зэгухьэныгъэм и унафэщI Бышэн Алим Инстаграмым кърилъхьа хъыбарыр: «Нобэ урысей хъыбарегъащIэ IэнатIэхэр къызэщIиIэтащ Махуэ Билал теухуа Iуэхум. Спорт бэнэкIэмкIэ федерацэми псалъэмакъышхуэ къыщыхъеящ. Сэ сызэреплъымкIэ, сыт хуэдэ хущхъуэ икIи дапхуэдизу Махуэм къигъэсэбэпами зэкIэ жыпIэну пасэщ. Дэ иджыпсту зыщыдогъэгъуазэ абы и допинг къэпщытэныгъэм кърикIуахэм. КъищынэмыщIауэ, гурыIуэгъуэкъым Урысейм Спорт бэнэкIэмкIэ и федерацэм занщIэу и щIыб къыщIигъэзам и щхьэусыгъуэр, Iуэхур зэхэгъэкIын щIадза къудейуэ аращ. Сэ Iэмал псори къэзгъэсэбэпынущ си ныбжьэгъу, спортсмен цIэрыIуэм и пщIэр схъумэу сыкъыщхьэщыжын, ар зэрыхейр наIуэ сщIын папщIэ».
Къэралми, Европэми, ЩIы хъурейми мызэ-мытIэу щытекIуа Махуэ Билал иужь илъэсхэм и хъуэпсапIэ нэхъыщхьэр Олимп Джэгухэм я дыщэ медалрат. АрщхьэкIэ Тхьэшхуэм иухауэ къыщIэкIынукъым ар къехъулIэну. Абы и нэщэнэщ олимпиадэхэм къыщыпэув лъэпощхьэпо зэмылIэужьыгъэухэр.
2008 гъэм Пекин щекIуэкIа Олимп Джэгухэм хэтыну Махуэ Билал хузэфIэкIакъым. И щхьэусыгъуэр псоми ящIэж - абы и пэ къихуэ зэхьэзэхуэм Красноярск щыхэту щхъухь къызэрырахьэлIарщ. БзаджащIэхэр нобэми къахутакъым. И узыншагъэр зэфIэувэжа иужькIэ дунейпсо, Европэ, къэрал чемпионатхэм щытекIуэри, Лондон 2012 гъэм щыIа Олимпиадэм ерыщу зыхуигъэхьэзырат. Псоми жаIэрт Билал дыщэ медалыр и Iэрылъхьэу, езыми нэгъуэщI плъапIэ иIэтэкъым.
Килограмми 120-м нэс зи хьэлъагъхэм я япэ зэIущIэм ар 4:0-у щытекIуащ Азербайджаным щыщ Магомедов Джамалдин. Билал гугъуехь гуэрхэри дишэчакъым тырку Акгюл Таху щебэнами. Апхуэдэу тыншу Iуэхур зэрежьам Махуэр игъэбэлэрыгъауэ къыщIэкIынущ икIи и тренерхэм къыжраIащ адэкIэ и хьэрхуэрэгъу Монголием щыщ Сайхан Чулунбат Джар-гал гугъу здримыгъэхьыщэми хъуну. АрщхьэкIэ зэIущIэм и япэ Iыхьэм абы Билал къыщытридзэным зы мащIэ дыдэщ иIэжар. Адыгэ щIалэр ерагъкIэ щытыкIэ гугъум къикIащ икIи 0:6-уэ къытекIуэ пэтми, и къару псори зэщIикъуэри, къыкIэлъыкIуэ IыхьитIым и хьэрхуэрэгъум ефIэкIыфащ.
Монголым щебэнам къару куэдыIуэ зэрытригъэкIуэдам псынщIэ дыдэу Махуэм зыкъригъэщIэжащ. А махуэ дыдэм дакъикъэ зыбжанэ дэкIыу зэхэта финалым и Iыхьэ ныкъуэм хьэрхуэрэгъу къыщыхуэхъуащ грузин Модзманашвили Давит.
Япэ Iыхьэр Билал нэхъ къохъулIэри, 1:0-у япэ йощ. МащIэу загъэпсэхуу къихьэжа иужькIэ, Модзманашвили «къощIэрэщIэж» икIи, ди щIалэр къыхигъэзыхьу щIедзэри, бжыгъэр зэхуэдэ ещIыж. Арати, зэрызэбэныну хухаха зэманыр зэфIокI. 1:1-р зэрытемыгъэкIуауэ къыпщыхъунущ, арщхьэкIэ спорт бэнэкIэм и хабзэхэр нэгъуэщIщ - апхуэдэм и деж иужьу очко къэзыхьар трагъакIуэ.
Модзманашвили Давит гуфIэщауэ долъей. Махуэ Билал и лъэр щIэхуащ - игъащIэ лъандэрэ зыщIэхъуэпса икIи куэдым хуэфащэу къалъытэ Олимпиадэм и дыщэ медалыр IэщIэкIащ.
АдэкIэ къэнэжыр Махуэр домбеякъ медалым щIэбэнынурат. АбыкIэ къыпэува Къэзахъстаным щыщ Шабанбай Даулэт ефIэкIри, Билал ещанэ увыпIэр къихьащ.
- ЕхъулIэныгъэр япэ увыпIэращ, - жиIащ Лондон къикIыжа иужькIэ «Адыгэ псалъэм» къытхуеблэгъа Махуэ Билал. - Абы къыхэкIыу сэ нэхъ ерыщыжу къыкIэлъыкIуэ Олимпиадэм и дыщэ медалым сыщIэбэнынущ, икIи ар къызэмыхъулIауэ спортым сыхэкIыжынукъым.
Илъэсихым щIигъу дэкIын хуей хъуащ 2012 гъэм и августым Лондон щекIуэкIа Олимпиадэм къыщыхъуа хьэрэмыгъэр наIуэ къэхъун папщIэ икIи дыжьыныр къэзыхьа Модзманашвилирэ чемпион хъуа Таймазовымрэ я дамыгъэхэр къытрахыжри, Махуэ Билал дыжьыныр къылъысащ.
Дунейм щэнейрэ и чемпион, Лондон щекIуэкIа Олимп джэгухэм домбеякъ медалыр (иужькIэ дыжьынкIэ яхъуэжар) къыщызыхьа Махуэ Билал и гъащIэ псом зыхуигъэхьэзырауэ жыпIэ хъунущ 2016 гъэм Рио-де-Жанейрэ щыIа Олимпиадэм. Адрей псори лъэныкъуэкIэ иригъэзауэ къыпщыхъунут. Уеблэмэ Америкэм и Штат Зэгуэтхэм я Лас-Вегас щIыпIэм щекIуэкIа дунейпсо чемпионатым куэдрэ къэмыхъу Iуэхугъуэ щилэжьащ. БэнэкIэ хуитымкIи алыдж-урым бэнэкIэмкIи утыку абы къыщихьэри, бэнэкIэ лIэужьыгъуитIымкIи домбеякъ медалхэр зы зэхьэзэхуэм щызыIэригъэхьащ икIи Олимпиадэм ирихэтыну хуит къэзыщI путёвкитI зэуэ ди къэралым къыхуихьащ. Зыми ябзыщIыртэкъым Махуэ Билал бэнэкIэ хуитымкIэ ди къэралым и гугъапIэ нэхъыщхьэу Бразилием и Рио-де-Жанейрэ зэрыкIуэр. IэщIагъэлIхэри, бэнакIуэхэри, къэпщытакIуэхэри зэдэарэзыт ди щIалэм абы ехъулIэныгъэ зэрыщиIэнумкIэ. АрщхьэкIэ дызэримыгугъауэ Iуэхум зигъэзащ.
Килограмми 125-м нэс зи хьэлъагъхэм я зэпеуэм Махуэм хьэрхуэрэгъу къыщыхуэхъуа Засеев Алан Украинэм и цIэкIэ утыку къихьат. Ар узыпэмы-лъэщынхэм ящыщтэкъым. Апхуэдэу къилъытэу къыщIэкIынут езы Билали.
ЗэIущIэр зэрекIуэкIа дакъикъихым къриубыдэу гукъинэж хъуар иужь дыдэ секундхэращ. БэнакIуэхэр зэрызелъафэу утыкум итауэ аращ икIи жыджэрагъ зэрыхэмылъым къыхэкIыу, Засеевым судьям дагъуэ тIэунейрэ къыхуищIри, очкоитIкIэ етхьэкъуащ. АбыкIэ, гугъу емыхьыщэу, текIуэныгъэр зыIэрызыгъэхьэну хэта Махуэ Билал хуабжьу бэлэрыгъащ. Ар хущIэкъуащ адрей зэIущIэхэм и къарур хуихъумэну, ауэ ахэр щымыIэну къыщIидзыжащ. НэгъуэщI хэкIыпIэ зимыIэж Засеевыр иужь дыдэ секундхэм къебгъэрыкIуащ икIи… очкоитI зэуэ къыфIихьащ. Бжыгъэр 2:2 зэрыхъуам къикIырт Махуэр къыпихауэ, адэкIэ ныкъуэкъуэну, щыуагъэ игъэзэкIуэжыну зэман щыIэжтэкъым. Ар зыхэзыщIа Билал и нэпситIыр къежэхыу алэрыбгъум къытекIыжащ. Гур хигъэщIырт адыгэ пелуаным и апхуэдэ щытыкIэм икIи гъащIэм и мыхьэнэ нэхъыщхьэм абыи гугъэр хихыжауэ къыпщыхъунут. АрщхьэкIэ фIэщхъуныгъэ ин зыхэлъ Махуэ Билал ищIэрт къэхъуар Алыхь Iэмыру зэрыщытыр.
Сыт пщIэн, Алыхьым жыхуиIам уфIэкIынукъым. Махуэ Билал и насып хэмылъынкIи хъунщ Олимп джэгухэм щытекIуэну. ЯпэщIыкIэ щхъухь кърахьэлIэри, 2008 гъэм абыхэм ягъэкIуакъым. КъыкIэлъыкIуэм дыжьыным фIэкIа къыщылъысакъым. Рио-де-Жанейрэ къыщыхъуари псоми ди нэгу щIэкIащ. АрщхьэкIэ абдежым гъащIэр щиухыркъым. Дыщыгугъынщ пэжыр зэфIэувэжу Махуэ Билал Токио щыIэну Олимаипдэм хэтыну икIи и хъуэпсапIэ нэхъыщхьэр къехъулIэну
