Узбекистаным хуэбанэ адыгэ щIалэ.

Спорт бэнэкIэмкIэ иджыблагъэ Нур-СулътIан (Къэзахъстан) щекIуэкIа дунейпсо чемпионатым Урысей Федерацэм и щIыхьыр зыхъумахэм яхэтакъым зы адыги. Апхуэдэ нэхъапэм къыщыхъуар къэщIэжыгъуейщ. Абы щыгъуэми дигъэгушхуащ Узбекистаным и цIэкIэ зыкъэзыгъэлъэгъуа ди лъэпкъэгъу Асэкъал Рустам - алыдж-урым бэнэкIэмкIэ килограмм 87-м нэс зи хьэлъагъхэм я зэпеуэм жэз медалыр къыщихьри, 2020 гъэм Токио щекIуэкIыну Олимпиадэм хэтыну хуит зыщI лицензэр узбекхэм къахузэригъэпэщащ.
Асэкъал Рустам мы зэхьэзэхуэм ирыхыхьащ Панамэм щыщ бэнакIуэр хэгъэщIэнымкIэ. Абы къыкIэлъыкIуэу тедза хъуащ Тыркум, Урысейм, Кубэм къикIахэр. Финалым кIуэн папщIэ къыпэщIэуващ венгр бэнакIуэ цIэрыIуэ Лоринц Виктор. Ар нэхъапэми адыгэ щIалэм къыхуэзат икIи, ди жагъуэ зэрыхъунщи, къытекIуат.
Мы зэIущIэри хуабжьу гуащIэ хъуащ. Нэрылъагъут зэхуэфащэ пелуанитI зэрызэпэщIэувар. ИкIэм-икIэжым Лоринц текIуэныгъэр зыIэригъэхьащ 2:1-уэ. Ар финалым кIуащ, Асэкъал жэз медалымкIэ арэзы хъун хуей хъуащ. Апхуэдэу щыт пэтми, Рустам и къалэн нэхъыщхьэр игъэзэщIащ икIи зи щIыхьыр ихъумэ Узбекистаным алыдж-урым бэнэкIэмкIэ килограмм 87-м нэс зи хьэлъагъхэм я деж олимп лицензэр къыщыхуихьащ. Абы а къэралым Iэмал кърет гъэ къакIуэ Токио щыIэну Олимп Джэгухэм хэтыну.
Фигу къэдгъэкIыжынщи, илъэсищ ипэкIэ Асэкъал Рустам зыкъыщигъэлъэгъуащ Рио-де-Жанейрэ щекIуэкIа Гъэмахуэ Олимпиадэм. Абы и япэ зэIущIэм адыгэ щIалэм 3:1-уэ щыхигъэщIат Америкэм и Штат Зэгуэтхэм я бэнакIуэ лъэщ Провизор Бенджамин. Финалым и 1/4-нэм Асэкъалым къыщыпэщIэхуащ… венгр Лоринц Виктор. Абы щыгъуэми а бжыгъэ дыдэмкIэ, 2:1-уэ, къытекIуащ икIи а Олимп Джэгухэм хэтыныр къыщригъэухащ.
Асэкъал Рустам Адыгейм къыщалъхуащ. Урысей Федерацэм и щIыхьыр зыкъомрэ ихъумащ, ауэ иужькIэ Узбекистаным къыщыщIидзащ икIи ехъулIэныгъэ инхэр зыIэригъэхьащ. 2013 гъэ лъандэрэ зы илъэси къанэркъым Азием и чемпионатым ар щытемыкIуэу е саугъэт лъапIэхэр къыщимыхьу. Дунейпсо зэпеуэхэм тIэунейрэ хэтати, 2015 гъэм дыжьын медалыр къихьащ, иджы жэзыр къылъысащ, тIум щыгъуэми Узбекистаным олимп лицензэр къыхузэригъэпэщу.
- 1984 гъэм Адыгейм сыкъыщалъхуащ, - жеIэ Рустам, - арщхьэкIэ си ныбжьыр илъэс ирикъуа къудейуэ Новороссийск (ЦIэмэз) къалэм пэмыжыжьэ Натыхъуей жылэм дыкъэIэпхъуащ. Си адэ-анэр нобэми аращ щыпсэур. Бэнэным и гугъу пщIымэ, къыщыщIэздзар Новороссийск дэт «Виктория» спорт школращ. Си адэ Сыхьэтбий и щIалэгъуэм бэнакIуэу щытати, си ныбжьыр илъэсибгъу щрикъум сыкъишэри, сагъэсэну сакъритащ. Псалъэ гуапэхэр яхужысIэну сыхуейщ бэнакIуэ лъагъуэм сытезыша Холодаев Владимиррэ Петикян Ашотрэ. Ахэращ спортым лъэ быдэкIэ сыхэзышар, япэ текIуэныгъэхэм я IэфIагъыр сэзыгъэщIар. Нобэми адэм хуэдэу къысщхьэщытщ, телефонкIэ къэпсалъэурэ си Iуэху зытетхэр зрагъащIэ, чэнджэщ щхьэпэхэр къызат.
И ныбжьыр илъэс пщыкIутху щыхъум Асэкъалыр Краснодар дэт Олимп резервым и училищэм ирагъэблэгъащ. Абы, дауи, Iэмал гъуэзэджэхэр къыщыхукъуэкIащ икIи ахэр адыгэ щIалэм нэсу къигъэсэбэпащ. Ар щытекIуащ япэщIыкIэ ныбжьыщIэхэм, итIанэ щIалэгъуалэм я зэпеуэ инхэм.
БалигъыпIэ иува иужькIэ, 2009 гъэм Урысей Федерацэм и чемпионатым ещанэ увыпIэр къыщихьащ. Нэхъ лъагэуи дэкIуеифынут, арщхьэкIэ нэфI-неягъэкIэ адэкIэ пхагъэкIакъым - Новороссийск щыщ щIалэр хьэрэмыгъэкIэ къытрагъакIуэри, финалым хуэкIуэ гъуэгур хузэхуащIащ. Мис абдежым къыщыхъуащ Рустам и гъащIэм зезыгъэза Iуэхугъуэр. Ар и тренерым бгъэдыхьэри, къехьэкI-нехьэкI хэмылъу, жриIащ: «Урысейм и командэ къыхэхам сыхэмыхуэмэ, хамэ къэрал сыкIуэнущ».
И ныбжьыр илъэс тIощIрэ тхум нэсауэ зи къару илъыгъуэ Асэкъал Рустам фIы дыдэу къыгурыIуэрт зэман гъунэгъум IэщIэкIIамэ, иужькIэ зэримыгъуэтыжынур. Щыгъуазэт дунейпсо зэпеуэхэм, Олимп Джэгухэм ягъакIуэр къэралым и чемпионатым и финалым щыбэнахэр зэрыарар. Абы къыхэкIыу жэз медалыр зыри къызэрымыкIт.
КIуапIи-жапIи къезымыт нэфI-неягъэр иужэгъури, Рустам мурад ищIащ нэгъуэщI къэрал Iэпхъуэну. УкраинэмкIэ япэщIыкIэ игъэзащ. А къэралыгъуэм гуфIэжу къищтэнут зэфIэкI лъагэ зиIэ бэнакIуэр. АрщхьэкIэ Украинэм и цIыху псынщIэу ухъун папщIэ абы щыщ бзылъхугъэ щхьэгъусэ пщIын хуейт. Рустам фыз къишакIэт икIи и спорт Iуэхухэр дэкIын щхьэкIэ емыкIу ищIэфынутэкъым. Арати, Краснодар игъэзэжащ.
2009-2012 гъэхэр Асэкъалым спортым щыфIэкIуэдащ. И зэфIэкIыр нэхъ ин дыдэ щыхъун хуея илъэс 25-28-м ныбжьым ар зыщIыпIи щыбэнакъым - зы къэралым и цIэкIэ утыку уитауэ нэгъуэщIым и щIыхьыр пхъумэн папщIэ илъэситIкIэ зэпеуэхэм ухэтыну ухуиттэкъым. Апхуэдэт дунейпсо хабзэр.
А зэман кIыхьыр Рустам пщIэншэу игъэкIуакъым. Жэщ-махуэ имыIэу зигъасэрт, зэхьэзэхуэхэр зэрекIуэкIым, бэнакIуэхэм къагъэсэбэп IэмалыщIэхэм кIэлъыплъырт. Абы къыдэкIуэу здэIэпхъуэну къэралыгъуэр мыпIащIэурэ къыхихырт. Ар тэмэму зэфIэкIын папщIэ зыхуигъэзащ и ныбжьэгъу дунейпсо чемпион, Олимп Джэгухэм къыщыхэжаныкIа Патрикеев Юрэ. Абы адыгэ щIалэр яхуигъэлъэгъуащ Узбекистаным и командэ къыхэхам и тренерхэм. Ташкент кIуэри, и зэфIэкIым къеплъащ икIи псомкIи зэгурыIуэри, къыщеджэным пэплъэну, къигъэзэжащ.
- СыкъэкIуэжауэ Краснодар сыдэсщ, къыщызэджэным сожьэри, - игу къегъэкIыж Асэкъалым. – Сыбэнэну сыщыхуимыта илъэситI пIалъэми иухащи, утыку сихьэну сопIэщэкI. 2012 гъэм Лондон щекIуэкIыну Олимпиадэр къэблэгъащи, сыкътречыпэ. СробампIэ Ташкент зыри къызэримыпсэлъыкIым. Абы ирихьэлIэу, сымыщIэххэу, къыргъызхэр къысщIоупщIэ. А къэралым сыхуэбэнэну арэзы сыхъуауэ икIи сызэрыкIуэным зыхуэзгъэхьэзырауэ, Узбекистаным икIэм-икIэжым къопсэлъыкI: «ИкIэщIыпIэкIэ къакIуэ, ди цIэкIэ дунейпсо зэхьэзэхуэм ухэдгъэтынущ». Ташкент сыкIуэри, махуитIым къриубыдэу узбек паспортыр къысхузэрагъэпэщащ.
Асэкъал Рустам зэрынэсу дунейпсо зэхьэзэхуэ иным щытекIуащ. КъыкIэлъыкIуэу дыщэ медалыр тыншу къыщихьащ Узбекистаным и чемпионатым. АдэкIэ Олимпиадэм кIуэнухэр къыщыхах зэпеуэм Астана щыхэтащ. Абы щыхигъэщIащ Азием и чемпионыр, щIалэгъуалэм я деж дуней псом щытекIуар. АрщхьэкIэ финал ныкъуэм къыщыхагъэщIащ.
 КъыкIэлъыкIуэу апхуэдэ дыдэ зэхьэзэхуэ Китайм щыIащ. Абыи и насып адыгэ щIалэм къыщикIакъым. Финал ныкъуэм франджы бэнакIуэ Нумонви щыIущIащ. ЗэпэщIэтыныгъэр зэрытемыгъэкIуауэ щиухым, пхъэидзэ ящIащ. Абы зи кIэн къыщикIар Рустам и хьэрхуэрэгъуращ. Ар Лондон кIуащ икIи етхуанэ увыпIэр къыщихьащ. Асэкъалыр Олимпиадэ - 2012-м хэхуакъым.
А Iуэхугъуэм хуабжьу игъэгубжьащ. 2013 гъэм щыщIэдзауэ абы и текIуэныгъэ инхэр хъыбарегъащIэ IэнатIэхэм зэбграгъэх хъуащ. Ар тIэунейрэ Азием и чемпион хъуащ, Азие, Ислъам джэгухэм бжьыпэр щызубыдащ…
2015 гъэм Лас-Вегас (США) щекIуэкIа дунейпсо чемпионатым и финалым нэсри, олимп лицензэр Узбекистаным къыхуихьащ. Абы папщIэ япэу къыпэуваищыр къабзэу тридзащ, Австрием щыщыр 10:1-уэ хигъэщIащ.
- Пэжыр жысIэнщи, псори апхуэдэу тыншу къызэхъулIакъым, - къыддогуашэ Рустам. - Япэ зэIущIэм «силъ сщIэжащ», нэхъапэм Олимп Джэгухэм сыхэзыгъэкIыжа франджы Нумонви тездзэри. Дуней псом и чемпиону а зэманым щытари псынщIэ дыдэу хэзгъэщIащ. Нэхъ гугъу сригъэхьащ Ираным щыщ Ахлаги. Ар хуабжьу къарууфIэт, ерыщт, ауэ техникэ и лъэныкъуэкIэ щIагъуащэтэкъым - сыт щыгъуи хущIэкъурт и хьэрхуэрэгъур алэрыбгъум кърихуу баллхэр зыIэригъэхьэну. Сэри щэнейрэ апхуэдэу къызищIэри, 7:0-у япэ сфIищащ. УщыбанэкIэ а къыкIэрыхуныгъэ иныр иригъэкъужыгъуейщ. ЗэIущIэр иухыным зы дакъикъэ къэнэжауэ арати, сытыт сщIэнур? КъаруушхуэкIэ щхьэмыгъазэу себгъэрыкIуэу си хьэрхуэрэгъур къабзэу тездзэн хуейуэ арат. Апхуэдэуи сщIащ. Тренировкэхэм фIыуэ къыщызгъэIурыщIа Iэмалыр къэзгъэсэбэпащ - и пщэр фIэзубыдыкIри, Ахлаги алэрыбгъум тездзащ.
ИужькIэ къызбгъэдыхьэурэ куэд къызэупщIырт: «Сыт хуэдэ Iэмал ар? Зэрызагъасэ зы тхылъми апхуэдэ дыщрихьэлIакъым». Сэри, садэгушыIэурэ, яжесIэрт: «Ар бразил бэнэкIэ капуйэрэм щыщщ».
Лас-Вегас щекIуэкIа дунейпсо чемпионатым и финалым Асэкъал Рустам къыщыпэщIэхуащ Украинэм щыщ Беленюк Жан. Абы и адэр Руандэм щыщщ, и анэр украин цIыхубзщ. Езыр теплъэкIэ фIыцIафэщ икIи зи щIыхьыр ихъумэ къэралыгъуэм фIыщэу къыщалъагъу, европэпсо, дунейпсо чемпионыгъэхэр къызэрыхуихьам папщIэ. Рустам ищIэрт ар зэрылъэрызехьэр, арщхьэкIэ, зэбэнын щIадзэри секунд тIощI дэкIауэ арат, и хьэрхуэрэгъур 6:0-у япэ щищам. Дапхуэдизу гугъу зригъэхьами, абы Iуэхур хуэгъэзэкIуэжакъым икIи дунейпсо чемпионыгъэм хэкIыжащ.
Асэкъал Рустам и хъуэпсапIэщ олимп медаль къи­хьыну. 2012 гъэм Лондон кIуахэм яхэхуэфакъым, 2016 гъэм Рио-де-Жанейрэ финалым и Iыхьэ плIанэм къыщыувыIащ. Дыщыгугъунщ 2020 гъэм Токио и насып къыщикIыу и хъуэпсапIэр къехъулIэну.

Жыласэ Заурбэч.

Поделиться:

ЧИТАТЬ ТАКЖЕ:

29.03.2024 - 17:28

ХАМЭ КЪЭРАЛХЭМ ЗЭРАДЭЛАЖЬЭМ ФЕЙДЭ КЪЫПОКIУЭ

Хамэ къэралхэм ящыщу Къэбэрдей-Балъкъэрым сату нэхъыбэу зыдищIыр СНГ-м хэтхэращ икIи иужьрей илъэситIым къриубыдэу республикэм зэригъэкIуэкIа продукцэм и куэдагъым процент 25-кIэ хигъэхъуащ, жиIащ

29.03.2024 - 17:23

ЗЫУЖЬЫНЫГЪЭМ И ЛЪАГЪУЭМ ИРОКIУЭ

КъБР-м и Iэтащхьэ КIуэкIуэ Казбек Ставрополь крайм и губернатор Владимиров Владимиррэ Къэрэшей-Шэрджэс Республикэм и УнафэщI Темрезов Рашидрэ щIыгъуу хэтащ Тырныауз къалэм дэт, сыт и лъэныкъуэкIи з

29.03.2024 - 08:57

ХЬЭЩIЭХЭМ ДЫКЪЫХАГЪАЩIЭ

Урысей Ипщэмрэ Кавказ Ищхъэрэмрэ регби 7-мкIэ пашэныгъэр къыщыхьыным теухуа зэхьэзэхуэ иджыблагъэ Налшык къалэм щекIуэкIащ.

29.03.2024 - 08:56

ГУАПЭУ ЯГУ КЪАГЪЭКIЫЖ

КъБР-м щIыхь зиIэ и журналист, Урысей Федерацэм, Къэбэрдей-Балъкъэрым щэнхабзэмкIэ щIыхь зиIэ я лэжьакIуэ, жылагъуэ лэжьакIуэ, «Советская молодёжь» газетым и редактор нэхъыщхьэу щыта Къардэн Мухьэм

29.03.2024 - 08:56

ХАДЭХЭКI ФIЭIУГЪЭХЭМКIЭ ДЫПАШЭЩ

Пхъэщхьэмыщхьэмрэ хадэхэкIымрэ къыхащIыкI консерву Кавказ Ищхъэрэм къыщыщIагъэкIым и процент 90-р Къэбэрдей-Балъкъэрым къылъос.