Озгъан шабат кюн, 7 сентябрьде, битеу республика Къабарты-Малкъарны Къыраллыгъын эмда Нальчикни кюнюн белгилегенди. Шахарда ол байрам «Махтаулукъну ёмюрлюк оту» мемориалгъа, Совет Союзну Жигитлерини, Махтаулукъну юч даражалы орденлерини кавалерлерини эсгертмелерине гюлле салыудан башланнганды. Атажукъ атлы паркда мемориалны аллына белгиленнген заманнга КъМР-ни Башчысыны къуллугъун болжаллы халда толтургъан Казбек Коков, КъМР-де Баш федерал инспектор Евгений Ткачёв,республиканы Парламентини Председатели Татьяна Егорова, КъМР-ни Правительствосуну Председатели Мусукланы Алий, Къырал Думаны, республиканы Парламентини депутатлары, ветеранла, министерстволаны бла ведомстволаны, районланы башчылары, жамауат организацияланы келечилери, музыкалы кадет школну келечилери, нальчикчиле да кёп келгендиле.
Алагъа шахарны культура эм солуу паркыны духовой оркестри жарыкъ макъамла бла тюбегенди. Гюлле да салып, бир минутну шош сюелгенден сора, барысы да шахарда 400-жыллыкъ атлы майданнга «КъМР-ни миллет тюрсюнлюгю» фестивальгъа къараргъа атланнгандыла. Анга республикада жашагъан халкъланы маданият араларыны бла биригиулерини келечилери къатышхандыла. Ала, чатырла орнатып, ашарыкъларын, суусапларын да салгъандыла. Миллет кийимле кийген къызла бла жашла келгенлеге жарыкъ тюбегендиле эмда сыйлагъаныла.
Майданда Къабарты-Малкъарны, Нальчикни, шуёхлукъну юсюнден да жырла эшитиледиле. Жауун къыстау жаугъанына да къарамай, алайгъа келгенле кетерге ашыкъмагъандыла. Театрны аллында къуралгъан сахнада республикада атлары кенг белгили артистле Холамханланы Къайсын, Азамат Цавкилов, Амирхан Амшоков, Дениза Хекилаева, Оксана Хакулова, дауурбасчыланы ансамбли, миллет маданият араланы той-оюн коллективлери да, бир бирни алыша, алайгъа келгенлени эрикдирмей, эки сагъатдан артыкъ заманны тургъандыла.
Малкъар халкъны «Алан» жамауат организациясы бла КъМКъУ-ну Отарланы Керим атлы маданият арасы салгъан чатырда гоппан айран, табада бишген таулу гыржын, хычинлени бир ненча тюрлюсю, боза, дагъыда кёп башха ашарыкъла болгъандыла, къолдан усталаны ишлери да ол санда.
Аланы къатларында къабартылыланы «Адыгэ Хасэ»жамауат организациясыны келечилери сюеледиле. Аланы да столлары монглуду. Андан узакъ бармай оруслуланы, Терк-Малка къазакъ обществону, азербайджанлыланы, беларусланы, украинлыланы, эстонлуланы, эбизелени, дюгерлилени, татарлыланы, тюрклю месхитинлилени, эрменлилени, греклилени биригиулерини къошлары миллет энчиликлери эсге алынып жасалгъандыла.
Сагъат онекиге ишлегенде, майданнга КъМР-ни Башчысыны къуллугъун болжаллы халда толтургъан Казбек Коков, башха къуллукъчула да келгендиле. Ала, хар чатырны аллына барып, кёрмючлеге къарагъандыла, маданият биригиулени башчылары бла да ушакъ этгендиле.
Алайда байрамны юсюнден кеслерини оюмларын айтыргъа ашыкъгъанла да кёп эдиле. Бёзюланы Фатимат, предприниматель, быллай байрамла халкъланы бирикдиргенлерин чертип айтханды. Арина Вологирова, КъМКъУ-ну стоматология институтуну экинчи курсуну студенти: «Тюзюн айтсам, быллай байрамгъа биринчи кере къатышама. Тенг къызларымы араларында малкъарлыла, оруслула, башха миллетлени келечилери да бардыла. Биз барыбыз да эгечлеча жашайбыз. Бюгюнча биригиулюкню, шуёхлукъну, бир бирге хурмет этиуню, къууаныуну кёрсем, тамблагъы кюннге ышанырыгъым келеди»,-дегенди.
Шауаланы Айдар, фермер: «Бу жарыкъ байрам кюн кёп жылланы мындан алгъа Къабарты-Малкъар Республиканы къураугъа уллу юлюшлерин къошхан ата журтлуларыбызны эсгере, алагъа хурмет этебиз. Быллай байрамла тёлюлени бирикдиредиле эмда туугъан републикабыз ючюн ёхтемлендиредиле».
Павел Сидорук, беларусланы «Сябры» маданият араларыны башчысы: «Былайгъа кесибизни миллет ашарыкъларыбызны келтиргенбиз. Ыразылыгъы болгъан къонакъланы сыйлагъан да этебиз. Биз республикада болгъан миллет маданият араланы барысы бла да уллу шуёхлукъ жюрютебиз, бир жерде жашап, бир бирге чюйре болургъа жарамайды».
Тюшде Нальчикни ипподромунда ат чариш митинги ётгенди. Анда байрамгъа аталгъан саугъала ючюн эришгендиле.
Кюнню экинчи жарымында Абхазия майданда республиканы районлары къошла салгъандыла эмда алада этилген, ёсдюрюлген затланы, спортда жетишимлерин белгилеген кёрмючле къурагъандыла. Терк районну къошуну аллында жауундан къоркъмагъанла чыгъып тепсегендиле, жырлагъандыла. Кёрмючле уа уллу кёл салып къуралгъанлары эмда жарашдырылгъанлары кёзге уруннганды.
Сёз ючюн, Черек районну къошунда бабугентчи Тюменланы Альбертни бла Бийбертни сыйлы саугъаларын, сабий чыгъармачылыкъ арада къызчыкъла бла жашчыкъла ишлеген затланы кёргюзтгендиле. Андан сора да, ала, Коковланы тукъум тамгъаларын кийизден ишлеп, саугъагъа бергендиле. Алайда окъуна къызчыкъла кийизни къалай сокъгъанларын, жюнню къалай ийиргенлерин, эшиуню да кёргюзтгендиле.
Май районну келечилери кюз артыны берекетли саугъаларындан – алмаладан. кертмеледен, нартюхден, жюзюмден, сохандан, харбыздан, эрикден, башха кёгетледен да арбаны толтуруп сюегендиле.
Казбек Коков, башха къонакъла да, аланы араларында уа лётчик-космонавт Россейни Жигити Сергей Ревин да бар эди, хар къошха кирип, районланы кёрмючлерине къарагъандыла, сыйланнган да этгендиле. Хар жерде да алагъа, тау адетдеча, туз-гыржын, айран, боза, махсыма бла да тюбегендиле, саугъала да бергендиле.
Абхазия майданда ачыкъ сахнада «Къабарты-Малкъарны кинолетописи» деген ат бла бир сагъатлыкъ документли фильм кёргюзтюлгенди, андан сора уа «Мени Къабарты-Малкъарым!» атлы концерт баргъанды. Анга Текуланы Амур, Гергокъаланы Халимат, Габоланы Тенгиз, Жаболаны Замира, Жуболаны Жамболат, Светлана Тхагалегова, Азамат Цавкилов, Амирхан Амшоков, «Балкария» фольклор-этнография къырал тепсеу ансамбль, «Кабардинка» академиялы къырал тепсеу ансамбль, «Терк къазакъла» ансамбль, сабий тепсеу къауумла эм башхала да къатышхандыла. Ахырында уа Россейни эмда Къабарты-Малкъарны байракъларын кётюрюп, арагъа къызчыкъла чыкъгъандыла. Ингирликде уа байрам салют болгъанды.
