Шимал Кавказны суулары жаны бла эксперт совет университетде ачыллыкъды.

Х.М. Бербеков атлы Къабарты-Малкъар къырал университетде «Суу жашаугъа эмда керек табийгъат байлыкъды» деген темагъа «тёгерек стол» бардырылгъанды. Анда суу къолайлыкъны сакъларгъа бурулгъан бир ненча магъаналы оноу къабыл этилгенди.
Адамланы суу бла жалчытыу, чыранланы эригенлерини теркликлери, Ара Кавказны череклеринде сууланы качестволары, Къабарты-Малкъар Республиканы тийресинде сууланы кирленнгенлери бла байламлы сорууланы сюзюуге илму, билим бериу, къырал властьны регион органларыны келечилери, КъМКъУ-ну студентлери къатышхандыла.
Тюбешиуню бардырыу жаны бла башламчылыкъны университетни тохташыулу айныу кафедрасы, КъМКъУ-ну ИПЭиФ-ти, Россейни экология биригиую эм Росгидрометни Бийик-тау геофизика институту этгендиле. Жыйылыуну ача, вузну проект-инновациялы жаны проректору Мурат Уметов бу тема битеу дунияда да уллу магъана тутханын белгилегенди.
«Бизни институтда кёп болмай бардырылгъан «тёгерек столда» да бу темагъа кёп жанындан къарагъанбыз, ол санда право жаны бла да. Алай бла биз аны башха бёлюмлени специалистлери бла сюзерге тийишлисин чертгенбиз. Аны кенгертип сюзерге керекди деген оноугъа келгенбиз, алай болмаса, тюз оюмла этерге къыйынды. Бюгюннгю тюбешиуюбюз суу къолайлыкъны тийишлисича хайырланыуда жарсыуланы тындырыугъа себеплик болур деп ышанабыз», - дегенди ИПЭиФ-ни директору Мурат Гукепшоков.
«Тёгерек столну» иши сессия халда къуралгъанды – студентлени эм экспертлени. КъМКъУ-ну ИПЭиФ-ни студентлери Диана Тавкуева, Кантемир Шериев, Марьяна Приева, Тамерлан Шаулухов докладларында дунияда суу бла байламлы жарсыулагъа эс бургъандыла. Ала таза сууну азлыгъыны, тенгизни сууун ичерге жарарча этип  тузун кетериу амалланы, тенгиз сууну кирленип баргъаныны, сууну жетишмегенини сылтауундан къыралланы араларында даулашланы юсюнден да сёлешгендиле.
«Тёгерек столну» ишини эксперт бёлюмюнде Бийик-тау геофизика институтну къыйын табийгъат болумла бёлюмню таматасы Анатолий Аджиев Терк сууну юлгюсюнде чыранланы эрип череклеге агъыуларыны юсюнден хапарлагъанды. Шимал Кавказны череклерине суу къошулуу тюзюнлей хауаны тюрлениулери бла байламлы болгъанларын айтханды. Жылла оза баргъанлары бла Элбрусда буз азаяды, аны бла бирге уа черекледе сууну ёлчеми да азыракъ болады. Уллу жылыныу суу бла жалчытыу жаны бла проблемаланы чыгъарады.
Анатолий Аджиевни коллегасы Атабийланы Фатима Ара Кавказны сууларыны качестволулукъларыны мониторингини эсеплерини, КъМКъУ-ну преподаватели Галина Калмыкова дуния башында  суугъа къайгъырыулу эс бурууну магъаналылыгъыны, Нальчик шахар округну администрациясыны таматасыны болушлукъчусу Наталья Илларионова республикада бу жаны бла бардырыллыкъ проектлени юсюнден айтхандыла.
«Жарсыугъа, КъМР-де бир-бир элле суу жалчытыу ара системагъа къошулуп тюйюлдюле. Ол тамамланыргъа керекли борчду. Сууну качествосу да, саулай айтханда, тийишли мардадан 84 процентни къурайды. Жангы тазалау сооруженияла изленедиле», - деп белгилегенди Нальчик шахар округну администрациясыны таматасыны болушлукъчусу.
«Тёгерек столну» эсеплерин белгилей, анга къатышханла суу къолайлыкъ бла аяулу хайырланыргъа, ол жаны бла тийишли мадарла этерге кереклисин къайтарып айтхандыла. Кёллени бла череклени бассейнлеринде сууланы хайырлана билиу, суу къолайлыкъны планированиясы, изленнген кёрюмдюлеге жетерге итиниу, ол санда ичерге жараулу суу бла жалчытылыныу эмда къоркъуусуз санитария, суу къолайлыкъны тап къоратылыууна ышаннгылы мурдор боллукъдула.
Мындан арысында да ол жаны бла жарсыуланы ачыкъларча, аланы тамамларча КъМКъУ-да тохташыулу айныу жаны бла кафедрада суу къолайлыкъ бла байламлы эксперт совет къурарча резолюция проект къабыл кёрюлгенди. Дагъыда бир магъаналы предложение - эм иги сынамланы библиотекасын къураргъа, аны Роспатентде регистрациясын этерге. Июльда вузну мурдорунда регионда сууланы жангыртыу эмда тазалау жаны бла Шимал-Кавказ даражалы «тёгерек стол» къураргъа умут барды.

КъМКъУ-ну пресс-службасы.

Поделиться:

ЧИТАТЬ ТАКЖЕ:

29.03.2024 - 09:05

БАХЧАЛАНЫ БУЗДАН КЪОРУУЛАРГЪА – 40 МИЛЛИОН СОМ

Быйыл эл мюлк жерлени буз уруудан къорууларча мадарлагъа Къабарты-Малкъарны бюджетинден 40 миллион сом бёлюнюрюкдю.

29.03.2024 - 09:04

КАРТОФДАН БАЙ ТИРЛИК КЪУУАНДЫРАДЫ

Шимал-Кавказстатны управлениясындан  билдиргенлерича, былтыр Къабарты-Малкъарны  мюлклерини барысында да картофдан  154,6 минг тонна  жыйылгъанды.  Ол былтырдан 1,8 процентге кёпдю.

29.03.2024 - 09:04

ТАНГ КЕСЕК КОНСЕРВА ЧЫГЪАРЫЛАДЫ

Къабарты-Малкъар тахта кёгетледен консервала жарашдырыу бла эки жылны ичинде алчы жерни алады. Ол санда былтыр, 363,8 миллион банка чыгъарылгъанды.

28.03.2024 - 10:01

НИЕТ ХАЗНАБЫЗНЫ АЙНЫТХАНЛА

Халкъыбызны ниет жетишимин кёргюзтген Къулийланы Къайсын атлы Малкъар театрны къуралыуу озгъан ёмюрню 1930-чу жылларында башланнганды. 1935 жылда А.

28.03.2024 - 09:03

ГИТЧЕ ЭМДА ОРТА БИЗНЕСНИ МАГЪАНАСЫ УЛЛУДУ

Къайсы къыралда неда аны ичинде субъектде экономиканы айнытыугъа уллу къошумчулукъ этгенле гитче эмда орта бизнес бла кюрешгенледиле эмда энчи предпринимательледиле.