Баш муратыбыз – адамларыбызны жашау къолайлыкъларын ёсдюрюу.

Владимир Путин бла «Тюзюнлей сёлешиу» 17-чи кере бардырылгъанды. Бу жол президентге битеу да 1 миллион 137 минг соруу берилгенди, тёрт сагъатдан артыкъ заманны ичинде къырал башчы аланы 80-ден асламына жууаплагъанды. Болум къачан  тюрленирикди? Ачыкъ сёлешиу миллет проектлени юслеринден соруудан башланнганды - аланы юслеринден уллу къуллукъчула кёп айтадыла, алай адамла аланы магъаналарын ангылаймыдыла?  «Экономиканы жангы ызгъа салыу, ол бийик технологиялы болурча этиу, ишни хайырлылыгъын кётюрюу, ол мурдорда уа инсанларыбызны жашау къолайлыкъларын игилендириу – ма олду миллет проектлени баш муратлары»,-деп, президент ала къалай толтуруллукъларына мындан ары да кёз-къулакъ болгъанлай турлугъуна ышандыргъанды, ол иш ючюн хар министр да жууаплы болгъанын эсгертгенди. Россейлилени файдаларыны азайгъанларыны сылтауларындан бирине къырал башчы кредитлеге кёп тёлерге тюшгенинде кёреди. Алай 2013 жылдан бери орталыкъ иш хакъ 45 минг сомгъа дери ёсгенди. Бу шартланы келтире, Путин чамланмазгъа чакъыргъанды, нек дегенде ол тарихле саулай къыралда,  Москваны да ары къошуп, алай тергеледиле деп, президент жууукъ заманда гражданларыбызны къолайлыкълары ёсериклерине ышандыргъанды. Сёз ючюн, аскерчилени хакъларын, пенсияларын да кётюрюрге белгиленеди. Эки эм андан да кёп сабийлери болгъан юйюрлеге ипотеканы 6 процентге, Узакъ Востокда уа 5 процентге берирге кереклисини юсюнден алгъын буйрукъ чыгъаргъанын да эсге салгъанды. - Алай банкла ол ёлчемлеге кёчерге унамай, аякъ тиреп турадыла. Ол а Россейни правительствосуну бла тийишли структураланы терсликлеринден болгъан затды. Минфин банкланы къоранчларын къайтарыргъа ахчаны кереклисича бёлмегенди,-деп ангылатханды. Кир-кипчикге не амал? Президент кир-кипчик бла болумгъа да эс бургъанды. Аны жыйыуда бла жарашдырыуда кемчиликле он жылла бла халкъны къыйнап тургъандыла. Мындан ары да 20 жылны сакълар онг жокъду деп, ол багушну жарашдырыу жаны бла узакъ болжаллы программаны толтуруугъа бюджетде ахча белгиленнгенин билдиргенди. Анга битеу да 300 миллиард сомдан артыкъ берилликди. Ол ахчагъа кир-кипчикни жарашдырыучу 200 комплекс ишлерге белгиленеди. Санкцияланы хайырлы жаны да барды «Россей барысы бла да жарашса, экономикагъа андан не хайыр тюшерикди?» - деген соруугъа жууаплай,Владимир Путин: «Россей тыш политика партнёрларындан бири бла да тюйюшмегенди, санкцияланы биринчи болуп кийирмегенди. Запад санкциялагъа жууапха уа импортну алышындырыу бла кюрешеди»,-дегенди. Санкцияла кийирилгенли бешинчи жылда Битеудуния банк РФ-ни экономикасы бир заманда да болмагъанча кётюрюлгенин белгилегенди, деп къошханды къыралны башчысы. Анга шагъатха ол быллай шартла келтиргенди: ол жылланы ичинде Россей 50 миллиард доллардан къуру къалгъанды, Евросоюз а - 240 миллиарддан, Япония - 24 миллиарддан, АБШ кеси уа жаланда 17 миллиарддан. Путин санкцияланы иги жаны да болгъанын айтханды, сёз ючюн, энди жангы бёлюмле айнып башлагъандыла. Дагъыда, ол айтханлай, он жыл мындан алгъа къыралыбыз эл мюлк продукциядан 25 миллиард доллар багъасы тышына сатарыкъды деп кимни эсинде бар эди, бюгюнлюкде уа ол шартды. Айырмалыкъ уллу болмазгъа керекди Къуллукъчуланы  хакъларыны юсюнден соруугъа жууап бере, Путин оноучуланы бла ишчилени араларында айлыкъны башхалыгъыны бек уллу болгъанын терсликге санагъанды. Алай министрлени бла топ-менеджерлени айлыкъларын азайтыу, ол оюм этгенден, уста кадрланы къытлыгъына келтирликди. - Ала энчи иели махкемелеге неда тышына кетип къаллыкъдыла. Андан а къыралгъа, ишчилеге да хата болмаса, хайыр чыгъарыкъ тюйюлдю, -дегенди ол. Ахырында президент хар адам да усталыгъына, жигерлигине, ишини къыйматына кёре ахча алыргъа керек болгъанын айырып айтханды. Къырал башчы медицинада бла билим бериуде уруннганланы  хакъларына да эс бургъанды. Алада, ол айтханнга кёре, оноучула ишчилеринден эсе он кере кёп ахча аладыла. «Ма аллай зат арталлыда болмазгъа керекди. Анга эс бурмай жарарыкъ тюйюлдю»,-дегенди ол.
Сыйырылгъан ахча къайры къоратылады? Президент коррупциягъа къажау кюреш къалай баргъанын эмда улутхачыладан бла казна уручуладан сыйырылгъан ахча къайры кетгенини юсюнден да айтханды. «Коррупция хыйлалыкъ ачыкъланнгандан сора  аны башын жабарымы  тилегенле кёпдюле, алай  ол болум ючюн мен да  жууаплы болгъанымы толусунлай сеземе. Аны себепли угъай дейме, ол аманлыкъ  эсе, аны ахырына жетдирирге керекди, кесин да халкъгъа туура этерге тийишлиди»,- деп белгилегенди.    
Сыйырылгъан ахча къыралны казнасына ётдюрюледи, коррупциячыла уа жазагъа тартылмай къаллыкъ тюйюлдюле, деп къошханды къырал башчы.
«Фахмулу Зеленскийни» юсюнден Украинаны жангы президенти Владимир Зеленскийге Путин ол фахмулу адамды деп, КВН-де ойнагъан заманларын эсге тюшюргенди. «Ол заманда кюлдюре эди, алай бюгюнлюкде кюлюрча тюйюлдю. Болсада бу къуллукъгъа тюшдю эсе, проблемаладан къутулууну мадарларын этерге керекди»,-деп къойду Владимир Владимирович.
Аскер сауутлагъа башхаладан аз жоябыз Телевидение сауутланы къыстау кёргюзтюп тургъанын Москва урушха хазырланады деп ангыларгъа керек тюйюлдю. Биринчиден, Россия сауутлагъа этген къоранчлары бла дунияда жетинчи жерни алады. Ал тизмеде АБШ-ды. Ол  бир жылгъа  720 миллиард доллар жояды. Экинчи жерде Къытай, андан сора Сауд Аравия, Великобритания, Франция, Япония барадыла. «Россей аскерге къоранчларын азая баргъан жангыз къыралды»,-деп  чертгенди  президент.
Не ючюн уялады Ахыр соруу президент не зат ючюн уялады деп алай эди. Путин ишчи жолоучулукъладан бирин эсге тюшюргенди. Ол кезиуде бир уллайгъан тиширыу анга бир затла айтып, аллында тобукъланады да, сора бир къагъытны къолуна тутдурады. Ол а аны болушлукъчуларына береди, ала уа аны тас этип къоядыла. «Ма аны бир да унуталмайма, энтта да уялама»,-дегенди. 
Къыралны жамауаты бла тюзюнлей сёлешиуюнде эмда ары дери да президентге берилген соруулада айтылгъан кемчиликлени бир бирлерини оноулары олсагъат этилгендиле, къалгъанла да эсге алыннгандыла эмда аз-аздан тамамланыла барлыкъдыла.

 

Юсюпланы Галина.

Поделиться:

ЧИТАТЬ ТАКЖЕ:

29.03.2024 - 09:05

БАХЧАЛАНЫ БУЗДАН КЪОРУУЛАРГЪА – 40 МИЛЛИОН СОМ

Быйыл эл мюлк жерлени буз уруудан къорууларча мадарлагъа Къабарты-Малкъарны бюджетинден 40 миллион сом бёлюнюрюкдю.

29.03.2024 - 09:04

КАРТОФДАН БАЙ ТИРЛИК КЪУУАНДЫРАДЫ

Шимал-Кавказстатны управлениясындан  билдиргенлерича, былтыр Къабарты-Малкъарны  мюлклерини барысында да картофдан  154,6 минг тонна  жыйылгъанды.  Ол былтырдан 1,8 процентге кёпдю.

29.03.2024 - 09:04

ТАНГ КЕСЕК КОНСЕРВА ЧЫГЪАРЫЛАДЫ

Къабарты-Малкъар тахта кёгетледен консервала жарашдырыу бла эки жылны ичинде алчы жерни алады. Ол санда былтыр, 363,8 миллион банка чыгъарылгъанды.

28.03.2024 - 10:01

НИЕТ ХАЗНАБЫЗНЫ АЙНЫТХАНЛА

Халкъыбызны ниет жетишимин кёргюзтген Къулийланы Къайсын атлы Малкъар театрны къуралыуу озгъан ёмюрню 1930-чу жылларында башланнганды. 1935 жылда А.

28.03.2024 - 09:03

ГИТЧЕ ЭМДА ОРТА БИЗНЕСНИ МАГЪАНАСЫ УЛЛУДУ

Къайсы къыралда неда аны ичинде субъектде экономиканы айнытыугъа уллу къошумчулукъ этгенле гитче эмда орта бизнес бла кюрешгенледиле эмда энчи предпринимательледиле.