Илъэс 20 ипэкIэ «Адыгэ псалъэ» газетым къыхилъхьауэ КъБР-м ЦIыхухэр егъэджэнымкIэ, щIэныгъэмрэ щIалэгъуалэм я IуэхухэмкIэ и министерствэм иригъэкIуэкI «Си бзэ - си псэ, си дуней» республикэпсо фестиваль-зэпеуэм 2019 гъэм кърикIуахэр наIуэ щащI гуфIэгъуэ зэхыхьэ иджыблагъэ щекIуэкIащ Май щIыналъэм хыхьэ Александровскэ станицэм дэт ЩэнхабзэмкIэ унэм. Фестиваль-зэпеуэм щытекIуахэр гъэлъэпIэныр, адрей илъэсхэми хуэдэу, мы гъэми Iэтауэ, дахэу екIуэкIащ.
Фигу къэдгъэкIыжынщи, мы зэпеуэм и къалэн нэхъыщхьэр егъэджэныгъэ-гъэсэныгъэм къыхыхьэ IэмалыщIэхэм тету анэдэлъхубзэр егъэджынымкIэ бгъэдыхьэкIэщIэхэр къэгъэнэхуэнырщ, Iэзагъ ин яхэлъу ахэр зи лэжьыгъэм хэзыпщэф курыт школхэр, сабий IуэхущIапIэхэр, егъэджакIуэхэр, гъэсакIуэхэр утыку ишэнырщ, гъэпэжэнырщ, абыхэм я зэфIэкIым псори щыгъуазэ щIынырщ.
Махуэшхуэм къеблэгъа хьэщIэ лъапIэхэм ящыщт КъБР-м цIыхухэр егъэджэнымкIэ, щIэныгъэмрэ щIалэгъуалэм я IуэхухэмкIэ и министр Къумыкъу Iэуес, министерствэм и лэжьакIуэхэр, Май щIыналъэ администрацэм и Iэтащхьэм и къалэнхэр пIалъэкIэ зыгъэзащIэ Саенкэ Татьянэ, Дунейпсо Адыгэ Хасэм и тхьэмадэ Сэхъурокъуэ Хьэутий, Александровскэ станицэм и Iэтащхьэ Чипцовэ Верэ, КъБР-м и адрей щIыналъэхэм, цIыхухэм щIэныгъэ егъэгъуэтынымкIэ щIыпIэ управленэхэм, курыт еджапIэхэм я унафэщIхэр, нэгъуэщI куэди.
Къызэхуэсахэр япэщIыкIэ ирагъэплъащ ЩэнхабзэмкIэ унэм и пэIущIэ пэшым деж къыщызэрагъэпэща выставкэм. Абдеж щыплъагъурт пасэм щыгъуэ къагъэсэбэпу щыта хьэпшып зэмылIэужьыгъуэхэр, еджакIуэ цIыкIухэм я IэдакъэщIэкI цIыкIуфэкIухэр. АдэкIэ хьэщIэхэр ирагъэблагъэщ Iуэхур щекIуэкIыну пэшми, махуэшхуэр зэрекIуэкIыну зэрагъэпсам тету къыщIадзащ.
ЗэIущIэр къызэIуихыну псалъэ зрата Саенкэ Татьянэ жиIащ: «Ди гуапэщ нобэрей зэхыхьэр ди щIыпIэм зэрыщекIуэкIыр. Илъэс къэс ЦIыхухэр егъэджэнымкIэ, щIэныгъэмрэ щIалэгъуалэм я IуэхухэмкIэ министерствэм иригъэкIуэкI мы зэпеуэм мыхьэнэшхуэ иIэщ ди республикэм ис егъэджакIуэхэм, еджакIуэхэм я зэфIэкIыр, ябгъэдэлъ зэчийхэр наIуэ къэщIынымкIэ, къыдэкIуэтей щIэблэм я анэдэлъхубзэм пщIэ хуащIу, ялъытэу къэгъэхъунымкIэ. Зэпеуэр къызэгъэпэщыным, ар егъэкIуэкIыным зи гуащIэ езыхьэлIэ дэтхэнэми фIыщIэ лей хуэфащэщ. Мыпхуэдэ зэпеуэфIхэр къызэвгъэпэщыфу иджыри куэдрэ фылэжьэну ди гуапэщ.
КъыкIэлъыкIуэу къэпсэлъа Къумыкъу Iэуес жиIащ:
- Сабийхэм я анэдэлъхубзэр дихьэхыу егъэджынымкIэ, лъэпкъым бгъэдэлъ псэкупсэ къулеягъым ахэр ешэлIэнымкIэ, хабзэр, тхыдэр яфIэгъэщIэгъуэну зрагъэщIэнымкIэ «Си бзэ - си псэ, си дуней» зэпеуэм къыпхуэмылъытэным хуэдиз мыхьэнэ иIэщ. Илъэс 20 хъуауэ екIуэкI мы Iуэхур кIуэ пэтми щIэщыгъуэ хъууэ апхуэдэщ, сыту жыпIэмэ, гъэ къэс наIуэ къохъу зэчиишхуэ зыбгъэдэлъ ди егъэджакIуэхэм, еджакIуэхэм я цIэхэр, ди республикэм ит курыт школхэм щрагъэкIуэкI лэжьыгъэхэм нэхъри нэхъ куууэ щыгъуазэ дыхуохъу. ФIыщIэ лей фхузощI мы Iуэхур къызэгъэпэщыным, ар егъэкIуэкIыным зи гуащIэ хэзылъхьа дэтхэнэми. Зэпеуэм къикIуа гъуэгуанэм къигъэлъэгъуащ абы адэкIи зиузэщIын, ефIэкIуэн зэрыхуейр. Мы Iуэхум жыджэру хэтахэм сынывохъуэхъу узыншагъэ фиIэу, ехъулIэныгъэщIэхэр къэфхьу, бзэм и къулеягъыр сабиипсэм зыхевгъащIэу куэдрэ фи IэнатIэхэм фыпэрытыну.
КъБР-м ЕгъэджэныгъэмкIэ, щIэныгъэмрэ щIалэгъуалэм я IуэхухэмкIэ и министерствэм къыбгъэдэкI щIыхь тхылъхэмкIэ, саугъэтхэмкIэ ягъэлъэпIащ зэпеуэм пашэныгъэр щызыубыда школхэм я унафэщIхэр. АдыгэбзэмкIэ зэпеуэм хэта еджапIэхэм ящыщу Гран-при саугъэтыр къихьащ Лэскэн щIыналъэм хыхьэ Аргудан къуажэм дэт 1-нэ курыт еджапIэм (унафэщIыр Хьэлышх Маритэщ). Абы и фIыщIэтыныр хуигъэфэщащ Къэбэрдей Адыгэ Хасэм. Япэ увыпIэр хуагъэфэщащ Тэрч районым щыщ Плановскэ къуажэм дэт 2-нэ курыт еджапIэм (унафэщIыр Болэ Эльвирэщ), етIуанэ увыпIэр къихьащ Шэджэм щIыналъэм хиубыдэ Лашынкъей къуажэм дэт 2-нэ школым (унафэщIыр КIэбышэ Заремэщ), ещанэ хъуащ Прохладнэ куейм хыхьэ Алътуд къуажэм дэт 1-нэ еджапIэр (унафэщIыр Гындыгъу Мухьэмэдщ).
КъыкIэлъыкIуэу ягъэлъэпIащ пэщIэдзэ классхэр щрагъаджэ еджапIэхэу зэпеуэм къыщыхэжаныкIахэр. Япэ увыпIэр къихьащ Бахъсэнёнок къуажэм дэт «ПэщIэдзэ еджапIэ - сабий сад» IуэхущIапIэм (унафэщIыр Хьэшкул Сусаннэщ). ЕтIуанэ хъуащ Акъбащ Ипщэ къуажэм дэм пэщIэдзэ еджапIэр (унафэщIыр Тэркъан Азэщ). Ещанэ увыпIэр къылъысащ Налшык къалэ дэт 52-нэ прогимназием (унафэщIыр Балъкъэр Ларисэщ).
Зи ныбжьыр школ кIуэгъуэм нэмыса сабийхэр щаIыгъ гъэсапIэхэм я деж япэ увыпIэр щызыIэригъэхьащ Шэджэм къалэм Дэбагъуэ Барэсбий и цIэр зэрихьэу дэт 1-нэ курыт еджапIэм къепхауэ лажьэ сабий садым (унафэщIыр Доттий Мадинэщ). ЕтIуанэр хуагъэфэщащ Аруан къуажэм дэт курыт школым къепха сабий гъэсапIэм (унафэщIыр Бетыгъуэн Залинэщ). Ещанэ увыпIэр зэдаугуэшащ Каменномост къуажэм дэт «Псынэ цIыкIу» сабий гъэсапIэмрэ (унафэщIыр Мэкъуауэ Iэминатщ), Налшык къалэ дэт 27-нэ школым къепхауэ лажьэ сабий садымрэ (унафэщIыр Шортэн Ритэщ).
КъыкIэлъыкIуэу утыкум кърашащ анэдэлъхубзэмкIэ методикэ лэжьыгъэфI зи Iэдакъэ къыщIэкIа егъэджакIуэхэр. Абыхэм псалъэ дахэхэмкIэ захуигъазэри игъэлъэпIащ Сэхъурокъуэ Хьэутий. Я лэжьыгъэхэр нэхъыфIу къалъытэри, япэ увыпIэр зэдагуэшащ Хьэрэдурэ Эммэрэ (Акъбащ Ищхьэрэ курыт еджапIэм адыгэбзэмрэ литературэмрэ щезыгъэдж) Мэшыкъуэ Iэсиятрэ (Сэрмакъ дэт 2-нэ курыт школым адыгэбзэмрэ литературэмкIэ и егъэджакIуэ). ЕтIуанэ увыпIэр зыIэрагъэхьащ Сыжажэ Светланэрэ Лъосэн Жаннэрэ (Бахъсэн дэт 6-нэ курыт школым адыгэбзэмрэ литературэмрэ щрагъэдж). Ещанэ хъуащ Хьэгъур Светланэ (Урожайнэ къуажэм дэт курыт школым адыгэбзэмрэ литературэмрэ щезыгъэдж).
8 - 11-нэ класхэм щIэс еджакIуэхэу зи къэхутэныгъэ лэжьыгъэ проектхэр пхызыгъэкIахэр щытхъу тхылъхэмрэ тыгъэхэмкIэ игъэпэжэну утыкум кърагъэблэгъат Дунейпсо Адыгэ Хасэм и вице-президент Щоджэн Iэминат. Сабийхэми, абыхэм дэIэпыкъуэгъу яхуэхъуа егъэджакIуэхэми я зэфIэкIым адэкIи хагъэхъуэну ехъуэхъуащ ар.
Утыку кърашащ къэхутэныгъэ лэжьыгъэхэмкIэ япэ увыпIэр къэзыхьа Джатэжьей Анзор (8-нэ класс, Акъбащ Ищхъэрэ курыт еджапIэ), етIуанэ хъуахэщ Багъ Даринэрэ (10-нэ класс, Каменномост къуажэ дэт курыт еджапIэ) Хьэжнэгъуей Азрэтрэ (9-нэ класс, Къулъкъужын Ипщэ къуажэ дэт школ), ещанэ увыпIэр хуагъэфэщащ ЛъэнкIэпIашэ Алинэрэ (10-нэ класс, Малкэ къуажэ дэт курыт еджапIэ) Къардэн Дианэрэ (8-нэ класс, Шэджэм къалэ дэт 1-нэ курыт школ).
А унэтIыныгъэмкIэ я лэжьыгъэхэр гурыхь ящыхъуауэ ягъэлъэпIащ Алэкъей Залым (Шэджэм ЕтIуанэ дэт 2-нэ школ), АфIэунэ Миланэ (11-нэ класс, Дзэлыкъуэкъуажэ дэт 1-нэ курыт еджапIэ), ЛъэнкIэпIашэ Элианэ (8-нэ класс, Дзэлыкъуэкъуажэ дэт 1-нэ курыт еджапIэ), ТхьэкIумащIэ Сэлим (10-нэ класс, Арыкъ къуажэм дэт курыт школ), Шыбзыхъуэ Алинэ (8-нэ класс, Нарткъалэ дэт 3-нэ курыт еджапIэ) сымэ.
Пшыхьым апхуэдэу фIыщIэ тхылъхэмкIэ щагъэлъэпIащ къэпщытакIуэ гупым хэтахэри. Ахэр «ДыгъафIэ къалэ» сабий творчествэмкIэ академием адыгэбзэмрэ литературэмрэ щезыгъэдж, КъБКъУ-м егъэджэныгъэ политикэмкIэ и управленэм и лэжьакIуэ Щоджэн Iэминат, Къулъкъужын Ищхъэрэ къуажэм дэт 3-нэ курыт еджапIэм и унафэщI Нартокъуэ Беслъэн, Налшык дэт 4-нэ гимназием и егъэджакIуэ Уэркъуасэ Иринэ, Налшык дэт 1-нэ гимназием и егъэджакIуэ Махуэ Маринэ, Лашынкъей дэт 1-нэ курыт еджапIэм и егъэджакIуэ Къуэныкъуей Раисэ, Шэджэм къалэм дэт 1-нэ курыт еджапIэм и егъэджакIуэ Къардэн Олеся, Кэнжэ дэт 20-нэ курыт еджапIэм и егъэджакIуэхэу Къэзанш Нинэрэ Къэзанш Ислъамрэ, Бахъсэн къалэм егъэджэныгъэмкIэ и департаментым и методист АфэщIагъуэ Маритэ, Тэрч къалэ дэт 1-нэ лицейм и егъэджакIуэ Iуэхъу Аллэ, Псыншокъуэ курыт еджапIэм и унафэщIым и къуэдзэ, егъэджакIуэ Ахъмэт Рустам, «Адыгэ псалъэ» газетым и корреспондент Хьэрэдурэ Аллэ сымэ.
Къызэхуэсахэр гуфIэгъуэ пшыхьым и кIэухыу ирагъэплъащ махуэшхуэм хуагъэхьэзыра концертым. Анэдэлъхубзэм щIапIыкI сабийхэм я дахагъыр, я бзэм и шэрыуагъыр, я къэухьым и кууагъыр, IуэрыIуатэм фIыуэ зэрыхащIыкIыр, утыку итыкIэ зэращIэр нэрылъагъу пщызыщI пшыхьым дэрэжэгъуэ къаритауэ зэбгрыкIыжащ абы кърихьэлIахэр.
