КъМР-ни Парламентини президиумуну жыйылыуунда «правительстволу сагъатны» чеклеринде республиканы инсанларыны жашау халларын игилендириуге эмда коммунал жумушланы качествосун ёсдюрюуге бурулгъан проектле жашауда къалай толтурулгъанлары сюзюлгенди.
Аны юсюнден инфраструктура эм цифра айнытыу министрни орунбасары – жашау журт-коммунал департаментни башчысы Жамболат Гасташев доклад этгенди. Аны айтханына кёре, республика «Жашау журт», «Шёндюгю шахар болум», «Жашаргъа жарамагъан фондну азайтыу жаны бла мадарла» федерал проектлеге эмда «Жашау журт эм шахар болум» миллет проектлеге къатышады. Алагъа кёре регион къырал программала жарашдырылгъандыла.
Сёз ючюн, «Шёндюгю шахар болум» программа кёп къатлы юйлени арбазларын, адамла кёп санда жыйылгъан жерлени тапландырыр мурат бла толтурулады.
- 2019 жылда аны регион бёлюмюне республиканы 32 муниципал къуралыуу къатышады. Битеу да бирге быйыл 145 арбаз эмда халкъ аслам жыйылгъан 26 жер жангыртыллыкъды. Бу жумушлагъа уа 267,3 миллион сом къоратыллыкъды. Сёзге, былтыр 90 арбаз эмда жамауат бирге солугъан 26 жер тапландырылгъан эдиле,-дегенди докладчы.
«Реформа ЖКХ» службаны шартларына кёре уа, республикада осал, жашаргъа къоркъуулу юйлени кенглиги 20,76 минг квадрат метрге жетеди. Аладан инсанланы кёчюрюр мурат бла уа «Жашаргъа жарамагъан фондну азайтыу жаны бла мадарла» деген федерал программа тындырылады. Анга тийишлиликде «2019-2025 жыллада КъМР-де инсанланы жашау этерге къоркъуулу мекямладан кёчюрюу» республикалы программа жарашдырылгъанды.
Бюгюнлюкде уа республикада 51 общежит (коммунал мекям) бардыла. Аланы кенглиги 130 минг квадрат метрди, алада 8981 адам жашайдыла.
«КъМР-ни инсанларын жашау журтла эм коммунал жумушла бла жалчытыу» къырал программаны чеклеринде быйыл 132,671 миллион сомну къоратыргъа белгиленеди. Бу ахчагъа Нальчикде Кадыров орамда 15 «б» эмда Калининградская орамда 3 «а» мекямда бла Псычохда Ленин атлы орамда 16-чы мекямда жашагъанланы болумларын тапландырыргъа мурат барды.
«Жашау журт» регион проектни чеклеринде уа 2024 жылгъа дери жашау юйлени 647 минг квадрат метрге дери кёбейтирге борч салыннганды. Былтыр а 435,7 минг квадрат метр журт ишлетилгенди, битеу да бирге хайырланыргъа 49 кёп къатлы мекям берилгенди. Быйыл а белгиленнген программаны чеклеринде 474 минг квадрат метр жашау журт битдирирге мурат барды.
Сёз инсанланы бир-бир къауумларына болушлукъну юсюнден да баргъанды. 2007 жылдан бери жашау журтланы сатып алыргъа, ишлетирге керек болгъанланы тизмесинде тургъанла кредит алгъан эселе, аны ставкасыны бир кесеги артха къайтарылады. Аны ёлчеми Россейни Ара банкыны рефинансирование ёлчемини 90 проценти тенгли бирди.
«Жаш юйюрлени жашау журтла бла жалчытыу» программа да андан ары толтурулады. Гасташевни айтханына кёре, быйыл бу жумушлагъа бюджетден 59,4 миллион сом бёлюрге белгиленеди, ол санда 39,9 миллион федерал бюджетден къоратыллыкъды. Анга кеслерини юлюшлерин муниципалитетле да къошарыкъдыла – 16,5 миллион сомну. Алай бла программаны чеклеринде 90 жаш юйюрню жашау халларын игилендирирге онглары боллукъду.
Халкъны суу бла жалчытыу иш къалай къуралгъанына да къаралгъанды. Министрни орунбасарыны айтханына кёре, былтыр «Дубки» микрорайонда терек бахчачыланы «Ветеран-2» биригиуюне суу тартылгъанды. Анга 6,076 миллион сом къоратылгъанды. Бу иш «КъМР-ни инсанларын учуз эм аламат жашау журтла эм коммунал жумушла бла жалчытыу» программагъа тийишлиликде толтурулгъанды.
«Таза суу» федерал эмда «Экология» миллет проектлеге кёре уа 2021 жылгъа дери халкъны суу бла жалчытыугъа 83,3 миллион сом бёлюнюрюкдю. «Быйыл Дальнее элде Ленин эм Чапаев атлы орамлада суу ызла салыргъа (1,8 километр), Белоглинское элге суу тартыргъа (4,9 километр) мурат барды»,-деп билдиргенди Гасташев.
Былтыр апрельде республикада къалгъан-къулгъанланы жарашдырыугъа жууаплы регион оператор белгиленнгенди. ООО «Экологистика» коммунал багушну жыйыу, ташыу эм жарашдырыу жаны бла тийишли жумушланы къураргъа борчлуду. Регион оператор быйыл январьда ишлеп башлагъанды. Докладчыны айтханына кёре, предприятияны официальный бетлери социальный сетьледе да бардыла. Анда компанияны ишини юсюнден шартла басмаланадыла, адамланы жарсытхан соруулагъа жууапланы табаргъа да боллукъду.
Юйлени башларын, тышларын эм инженер системаланы тапландырыу, лифтлени алышыу жаны бла мадарла да этиледиле. Былтыр ала 36 юйде толтурулгъандыла. 2019 жылда уа 58 кёп къатлы юйде жангыртыу ишле тамамланыллыкъдыла, бу жумушлагъа 221 миллион сом къоратыллыкъды.
Ахырында Жамболат Гасташев Инфраструктура эм цифра айнытыу министерство республиканы инсанлары жашау журт-коммунал жумушла бла чырмаусуз жалчытылынырларын контрольда тутханын чертгенди.
Докладны сюзе, спикерни орунбасары Михаил Афашагов общежитлени жангыртыу не халда болгъанын соргъанды. Гасташевни айтханына кёре, былтыр Кадыров атлы орамда 15 «б» мекямда жашагъан 58 юйюрню кёчюрюуге 96 миллион сом къоратылгъанды.
- Анда энтта 46 юйюр къалгъандыла, ала уа быйыл кёчюрюллюкдюле. Бюгюнлюкде муниципал къуралыула алагъа фатарла алыу жаны бла конкурсла бардырадыла. Жууукъ заманда уа Псычох элде Ленин атлы орамда 16-чы мекямда эмда Нальчикде Калининградская орамда 3 «а» юйде жашагъанланы болумлары да игилендирилликди. Министерство алагъа субсидияла бериуню юсюнден документлени хазырлай турады,-деп билдиргенди ол.
Аграр политика, экология, табийгъатны хайырланыу эм жер халла жаны бла комитетни башчысы Мокъаланы Кемал а жылны 1-чи кварталында инсанла къалгъан-къулгъанланы жыйыу ючюн тёлеулени этгенлерин бла къалгъанларын соргъанды. Жууапдан белгили болгъаныча, январьда ахчаны жаланда 5 проценти жыйылгъанды. «Алай апрельде уа ол 39,9 процент болгъанды. Иш былай барса, битеуроссей ёлчемге жеталлыкбыз»,-дегенди ол.
Спикерни орунбасары Жанатайланы Салим а, регион оператор республиканы инсанларын эсепге алгъанмыды эмда багуш битеу элледе бла шахарлада бирча жыйышдырыламыды, деп соргъанды. Бюгюнлюкде абонент база инсанланы арасында 85 процентге, предприятияланы уа - 20 процентге толтурулгъанды, деп жууаплагъанды докладчы.
- Чырмаула бар эселе да, система ишлейди. Багуш жыйылгъан жерле барысы да контрольдадыла. Къалгъан-къулгъанла уа Урванда эм Прохладныйде къуралгъан полигоннга келтириледиле,-деп къошханды ол.
Кенгешде башха соруула да сюзюлгендиле. «Правительстволу сагъатны» чеклеринде этилген предложенияла жыйышдырылып, жууаплы органлагъа эсгертиуле къабыл кёрюлгендиле.
Ызы ба уа президиум жыйылыуун бардыргъанды. Анда федерал законланы проектлери сюзюлгендиле, башха регионланы законла чыгъарыучу органларыны башламчылыкъларына къаралгъанды. Алада сёз Административ бузукълукъланы кюдексине тюзетиуле кийириуню, билим бериуню юслеринден бара эди.
Ахырында тюрлю-тюрлю сфералада жетишимле болдургъанланы КъМР-ни Парламентини Сыйлы грамотасы бла саугъаларгъа оноу этилгенди.
КъМР-ни Парламентини пресс-службасы.
