ТекIуэныгъэ Иныр къытхуэзыхьахэм ящыщщ лIыгъэрэ хахуагъэрэ къигъэ­лъагъуэу Хэку зауэшхуэм пхыкIа, мамыр гъа­щIэм хэзэгъэжу лэжьыгъэ купщIафэ езыхьэкIа, лъэужьыфIэ, зи цIэр тхыдэм къыхэна, Бахъсэн районым хыхьэ Ислъэмей къуажэм щыщ адыгэлI нэс Уэрдокъуэ Мухьэмэд Азрэт и къуэр. 

Уэрдокъуэ Мухьэмэд кърата дамыгъэхэр, Урысейм, Къэбэрдей-Балъкъэрым, IуэхущIапIэ, IэнатIэ зэмылIэужьыгъуэхэм      я унафэщIхэм къабгъэдэкI щIыхь, фIы-    щIэ тхылъхэр къыпхуемыбжэкIыну куэдщ. Зауэм­ Iуту къыхуагъэфэщащ Вагъуэ          Плъыжь орденыр, Хэку зауэ орденым и япэ нагъыщэр. Медаль зэмылIэужьыгъуэу 20 къратащ. Абыхэм ящыщщ «За оборону Кавказа», «И лэжьыгъэфIым папщIэ» медалхэр, Жуковым и медалыр, юбилей медалхэр. 1966 гъэм къыфIащащ «Отличник народного просвещения РСФСР» цIэ лъапIэр. 
ЩIэныгъэм, IэщIагъэм хуэпабгъэ щIалэм дзэм пIыщIа еджапIэрт нэхъ зытри­гъащIэр. Мухьэмэд Прохладнэ къалэм дэт Тэрч мэкъумэш техникумыр къиухауэ, 1940 гъэм Дзэ Плъыжьым ираджащ. Ар ягъэ­кIуат Алма-Ата къалэм щыIэ НКВД-м и къэрал кIуэцIыдзэм. Саратов дэт НКВД-м           и гъунапкъэхъумэ еджапIэм щIэсхэм ­ящыщт Уэрдокъуэри, зэгуэр кхъухьлъатэзехуэ хъуну хуеями, ар иригушхуэрт дзэм пыщIа и хъуэпсапIэ IэщIагъэм хуеджэну къызэрехъулIам. 
1941 гъэм Германием и фашист зэрып­хъуакIуэхэр ди къэралым къыщытеуам, и пIалъэр къэмысу офицер ящIу училищэм къыщIагъэкIа адыгэ щIалэр хэхуат НКВД-м­ и фочауэ полкым.
1942 гъэм Уэрдокъуэ Мухьэмэд лейтенант нэхъыщIэ цIэр иIэу Калинин фронтым Iухьащ. Абы щекIуэкIа зауэ гущIэгъун­шэм мызэ-мытIэу и щапхъэмкIэ къыщыхэжа­ныкIащ адыгэ щIалэр. Армэм и уна­фэщI­хэм я приказхэм абы и цIэр куэдрэ къы­щ­раIуащ.
Взводым и командир, ротэм и уна­фэ­щIым и къуэдзэ, иужьым ротэм и командир, лейтенант нэхъыщIэ Уэрдокъуэ Му­хьэмэд сыт щыгъуи япэ иту фашистхэм ­езауэрт. Абы далъагъу лIыгъэмрэ хахуа­гъэмрэ иригушхуэрт армэхэмрэ диви­зэ­хэмрэ я уна­фэщIхэр. Зэман кIэщIым къриубыдэу ротэм пашэныгъэр къы­щы­зыхьа Уэрдокъуэ Мухьэмэд зауэ Iуэхухэм фIыуэ зэры­хуэхьэзырым папщIэ ЩIыхь тхылъ ­                                къратат. 
1943 гъэм и гъатхэт. Калинин фронтым Iут зауэлIхэм загъэхьэзырырт Май махуэш­хуэр ягъэлъэпIэну, абы хуэфащэу IущIэну. Уэрдокъуэр зыхэт подразделенэм унафэ къыIэрыхьащ майм и 1-м Кърым станицэр нэмыцэхэм къыIэщIагъэкIыжыну. Бийм и кхъухьлъатэхэм щысхьырабгъу ямыIэу лагъымхэр кърадзыхырти, станицэм бгъэ­ды­хьэпIи бгъэдэкIыпIи иIэтэкъым. Ауэ абы щхьэкIэ къимыгъанэу, уна­фэр игъэзэщIэну ротэр ежьащ. Станицэ дыхьэпIэм деж щы­зэхаубла зауэ гуащIэм командирыр уIэгъэ хьэлъэ щыхъуащ. Ротэм и унафэр Уэрдо­къуэм и пщэ дилъхьэжащ. Иджы абы и лIыгъэмрэ и унафэ щIыкIэмрэ куэд елъытат. ЗауэлIхэр станицэм зэрыдэгуэри, фашистхэр къызыщIэукI унэхэм гранатэхэр щIаутIыпщхьэу щIадзащ, щхьэ­гъубжэмкIэ къы­дэлъахэри жы­жьэ ягъэкIуакъым. Ап­хуэдэ щIыкIэкIэ Май махуэшхуэм ирихьэ­лIэу Уэрдокъуэ Му­хьэмэд зи унафэщI ротэм иджыри зы станицэ зэ­рып­хъуакIуэхэм къаIэщIигъэкIыжа­уэ щытащ. 
Мухьэмэд и дежкIэ зауэр щиухат Кърым станицэм. ЗауэлIым и гъунэгъуу къыщыуа топышэм и зэранкIэ фэбжьышхуэ игъуэтат. «Зэуэныр къэзухауэ ара?» - егупсысырт лей­тенант Уэрдокъуэр. АрщхьэкIэ, абы къы­пэплъэр нэхъ гугъужт. Мухьэмэд къы­ще­Iэзащ Краснодар, Минводы, Нартсанэ, Налшык (1943 - 1944 гъгъ.), ауэ сыт хуэдэу дохутырхэр къегугъуами, Уэрдокъуэм игъэ­зэжыфакъым и ныбжьэгъу зауэлIхэм я деж. ЛIыгъэ зыхэлъ зауэлIым къыхуагъэ­фэщат Вагъуэ Плъыжь орденыр, Хэку зауэшхуэм и орденым и 1-нэ нагъыщэр. Те­кIуэныгъэр къэсыным къэ­нэжар мащIэт, ар ныкъуэдыкъуагъэкIэ дзэм къыщыхагъэ­кIыжам. 
Къэбэрдей-Балъкъэрым къигъэзэжа нэужь, Уэрдокъуэ Мухьэмэд щылэжьащ Къэрал кIуэцI IуэхухэмкIэ министерствэм (абы щыгъуэ НКВД-т). И узыншагъэр абыи щыпэмылъэщым, лэжьапIэм къыIу­кIыж­­-ри, ар Iэпхъуэжащ къыщалъхуа Ислъэмей къуажэм. Ауэ Мухьэмэд и гум техуакъым ап­хуэдэу пасэу зитыну. ЛIыгъэ зыхилъ­хьэ­ри, Сталинград дэт Физкультурэмрэ спортымкIэ институтым щеджащ. 
 КъызэрыкIуэжу Уэрдокъуэ Мухьэмэд Ислъэмей къуажэм и курыт еджапIэ №1-м физкультурэмрэ дзэ IуэхухэмкIэ егъэджа­кIуэу ягъэуващ икIи илъэс 37-м щIигъукIэ (1950 - 1977 гъгъ.) абы щылэжьащ. Мухьэ­мэд ерыщагъ ин къыкъуэкIащ. Спорт лIэу­жьыгъуэ зыхыблымкIэ япэ разряд къихьащ, нэщанэ еуэнымкIэ спортым и мастер ­хъуащ. Абы и гъэсэнхэм ящыщщ спортым и мастерхэу Хьэххэ Нажмудинрэ Хьэ­сэнрэ, Улымбащ МутIэлиф, Гузий Му­хьэмэд, ТIэхьир Валерэ, Шыбзыхъуэ Iэсият, Елдар Му­хьэдин, нэгъуэщIхэри. И лэжьыгъэфIым папщIэ абы къыхуагъэфэщащ ДОСААФ-м и ЦК-м и дамыгъэ зыбжанэ. 
Уэрдокъуэр ткIийми, зи къалэным хуэпэж, ныбжьэгъухэм хуэхьэлэл, хабзэшхуэ зыхэлъ цIыхут, икIи зы махуэ щысакъым лэжьыгъэншэу. Ар илъэс куэдкIэ и тхьэмадэу щытащ Зауэмрэ лэжьыгъэмрэ я ветеранхэм я къуажэ советым.
Ислъэмей къуажэм иIэщ Уэрдокъуэ Му­хьэмэд къызэригъэпэща, ТекIуэныгъэ инкIэ иуха Хэку зауэшхуэм, адыгэ тхыдэм щыгъуазэ узыщI, хьэпшыпхэр щызэхуэхьэса школ музей. ЩIэблэр хэкупсэу къэгъэ­тэ­джыным теухуауэ ныбжьыщIэхэм абы ядригъэкIуэкIырт лэжьыгъэшхуэ. 
Уэрдокъуэ Мухьэмэд и сурэтыр зылъагъу­хэм ящыщ куэд щIэупщIэнкIэ хъунущ: «Дэнэ пащIэ ин дахэ зытет мы лIы екIур ­щыслъэгъуар?» - жаIэу. Фигу къэдгъэ­кIы­жын­щи, «Лавина с гор» фильмыр тезыхахэм, и ныбжьэгъуитI щIыгъуу ирагъэблагъэ­ри, Мухьэмэд абы щигъэзэщIауэ щытащ абрэджхэм я Iэтащхьэм и ролыр. 
1957 гъэм Къэбэрдейр Урысейм зэрыгухьэрэ илъэс 400 зэрырикъур Iэтауэ щагъэлъэпIауэ щытащ Мэзкуу Кремлым и Уардэунэм. Ди республикэм икIыу абы щы­Iахэм ящыщщ Уэрдокъуэ Мухьэмэд икIи гупым хэту, абы къамэ иIыгъыу къыщы­фауэ щытащ (сурэтыр унагъуэ архивым хэлъщ). Апхуэдэуи ар хэтащ Къэралым и щыхьэрым и Ут Плъыжьым щекIуэкIа Те­кIуэ­ныгъэм Иным и парадым. 
2010 гъэм щIышылэм и 2-м Уэрдокъуэ Мухьэмэд игъэлъэпIащ и ныбжьыр илъэс 90 зэрырикъур. А гъэм ТекIуэныгъэр илъэс 65-рэ ирикъурти, абы нэхъ пэплъэу къып­щыхъурт. 
Зыпэплъэ махуэшхуэм ирихьэлIэу Уэрдокъуэ Мухьэмэд къыIэрыхьащ Урысей Федерацэм и Президент Путин Владимир Те­кIуэныгъэ Иныр илъэс 65-рэ зэрырикъум-кIэ къехъуэхъуу къыхуигъэхьа телеграммэр, ар абы щыгуфIыкIат икIи дамыгъэу иIэм я ­нэхъ лъапIэу къилъытат. Махуэш­хуэр дгъэлъэпIэным махуэ бжыгъэ къэнэжауэ, Уэрдокъуэ Мухьэмэд гъатхэпэм и ­30-м дунейм ехыжащ. 
ЦIыхур псэущ абы и цIэр къизыIуэн дунейм тетыху. IэщIагъэ, щIэныгъэ яригъэ­гъуэту, гъащIэм лъэ быдэкIэ щигъэува ипхъухэм - Хьэлимэт, ФатIимэт (дунейм ехыжащ), ХьэIишэт, Рае, и къуитIым - Заурбэч­рэ Уэзырмэсрэ, абыхэм я бынхэмрэ къа­тепщIыкIыжахэмрэ адэр, адэшхуэр зыпащI щымыIэу къекIуэкIащ, адэкIи абы ири­гушхуэу я гум илъынущ.
Ящыгъупщэркъым адыгэлI уардэр щып­сэуа къуажэм, Бахъсэн районым. Абы и фэеплъ спорт зэхьэзэхуэхэр щIэх-щIэхыу­рэ щрагъэкIуэкI Ислъэмей жылэжьым, Бахъ­­сэн щIыналъэм. Хэку зауэшхуэм и ветеран Уэрдо­къуэ Мухьэмэд и фэеплъыр ипэ­жыпIэкIэ мыкIуэдыжынщ, абы и цIэр зэрехьэ щалъ­хуа, щыпсэуа Ислъэмей къуа­жэм и зы уэрамым.